Duszność, czyli uczucie trudności z oddychaniem, jest jednym z objawów, który pojawia się w przebiegu COVID-19 częściej niż w innych infekcjach – na szczęście nie zawsze występuje, a w większości przypadków ma charakter łagodny, trwa krótko i często ustępuje sama. Niemniej należy podkreślić, że jest to objaw tzw. alarmowy (czyli taki, który może występować w ciężkich postaciach choroby), który zawsze wymaga oceny lekarskiej. Dlatego zawsze w wypadku wystąpienia duszności skontaktuj się pilnie z lekarzem, a jeśli jest ona bardzo nasilona, zadzwoń pod numer 999 lub 112.
Jeśli lekarz ocenił Twój stan zdrowia i stwierdził, że Twój układ oddechowy jest wydolny i możesz bezpiecznie przebywać w domu, na pewno zalecił Ci obserwację tego objawu i poinformował o konieczności ponownej oceny lub hospitalizacji w razie jego nasilenia. Jeśli duszność jest znaczna, należy zgłosić się do szpitala, gdyż w takim przypadku niezbędne jest leczenie tlenem, czyli tzw. tlenoterapia. Jeśli jednak wykluczono niewydolność oddechową, a uczucie duszności jest łagodne, istnieje kilka metod, które pomogą złagodzić objaw. Warto m.in.:
- przebywać w chłodnej temperaturze i często wietrzonym pomieszczeniu
- wykonywać kilka razy dziennie ćwiczenia oddechowe
- jeśli towarzyszy silny lęk, warto rozważyć techniki relaksacyjne w celu jego łagodzenia lub skonsultować się z lekarzem w celu ewentualnego przepisania odpowiedniego leku. Jest to ważne, ponieważ duszność wywołuje lęk, który z kolei zdecydowanie nasila uczucie duszności – przerwanie tego błędnego koła jest ważne.
Jeśli jest taka możliwość, warto zaopatrzyć się w pulsoksymetr. To urządzenie do monitorowania wysycenia krwi tlenem (tzw. saturacji), które bardzo ułatwia lekarzowi ocenę nasilenia duszności. Urządzenie to nakłada się na palec i odczytuje wynik (saturację i tętno). Badanie jest niebolesne, a samo urządzenie można kupić już za kilkadziesiąt złotych w aptekach i sklepach medycznych. Jeśli Twoja saturacja wynosi 95–99%, najpewniej powyższe metody powinny wystarczyć. Gdyby saturacja bardzo spadała, zwłaszcza do 93% i niżej, byłoby to wskazanie do zgłoszenia się do szpitala (wyższa wartość też, jeśli uczucie duszności jest znaczne lub występują inne objawy alarmowe). Jeśli pulsoksymetr nie jest dostępny, nie martw się, oto kilka prostych sposobów, jak ocenić duszność:
- policz (a najlepiej poproś kogoś drugiego, żeby to zrobił, gdy nie myślisz o oddychaniu), ile razy oddychasz przez minutę, będąc w spoczynku (np. siedząc przynajmniej 5 minut spokojnie). Popatrz na zegarek lub włącz stoper, połóż rękę na dolnej części klatki piersiowej/brzuchu i policz, ile razy w ciągu 60 sekund wziąłeś wdech. Liczbę ok. 20 oddechów/minutę, jeśli dobrze się przy niej czujesz, można jeszcze obserwować, ale liczba ok. 25 oddechów/min. i więcej u dorosłego to już za dużo. W przypadku dzieci – zależy to od wieku dziecka, w przybliżeniu można przyjąć, że o duszności świadczy >50 oddechów/minutę u dziecka <1. roku życia, >35 oddechów/minutę u dzieci w wieku 1–4 lata, oraz >25 oddechów u dzieci starszych.
- obserwuj swoje mówienie – jeśli jest płynne, najwyżej z lekką zadyszką przy wysiłku i szybkim mówieniu – jest do obserwacji, ale „zwykłe” (nie szybkie) mówienie z zadyszką w spoczynku, zwłaszcza urywkami zdań, aby nabierać powietrze, to już znaczna duszność, która może wymagać hospitalizacji
- zbadaj tzw. napływ kapilarny – naciśnij na swój paznokieć (ew. płatek ucha lub klatkę piersiową). Zobaczysz, że paznokieć/skóra robi się blada, a gdy zwolnisz ucisk, kolor wraca. Powrót koloru po uciśnięciu – prawidłowo powinien trwać mniej niż 2 sekundy (uwaga: do przeprowadzenia tego badania ręce powinny być ogrzane, a płytka paznokciowa w całości widoczna – jeśli masz paznokcie pomalowane kryjącym lakierem, zmyj go przynajmniej z jednego palca).
Poza powyższymi parametrami, które można zmierzyć, znaczną duszność można rozpoznać również po zachowaniu chorego, np. jeśli trudności z oddychaniem są tak nasilone, że pacjent nie jest w stanie skoncentrować się/myśleć o niczym innym niż oddychanie, nie może się położyć, odczuwa potrzebę podpierania się rękami, aby głębiej oddychać. Można zaobserwować także ciągły ruch skrzydełek nosa, wciąganie dołka szyjnego i przestrzeni międzyżebrowych. W bardzo nasilonej duszności pacjent może mieć również siny kolor ust i/lub twarzy.
Zawsze, jeśli duszność się nasila lub jest znaczna – zadzwoń pod numer 999 lub 112
Na koniec ważna uwaga. Jeśli masz duszność, nawet lekką, badający Cię lekarz będzie musiał zbadać saturację pulsoksymetrem. Badania tego nie da się przeprowadzić prawidłowo u osoby z pomalowanymi paznokciami, dlatego najlepiej chociaż z jednego paznokcia zmyj lakier.
Wróć na stronę Koronawirus – poradnik dla pacjenta
Aktualne zasady postępowania – prawne i medyczne
